ŞAVŞAT

Şavşat, Artvin iline 71 km uzakta olup Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda yer alır.

Şavşat adı Gürcüce Şavşeti’den (Gürcüce: შავშეთი; okunuşu: "şavşeti"; Osmanlıca: شوشاد /Şavşad ya da شاوشت / Şavşet) gelir ve Şavşat kasabası tarihsel Şavşeti bölgesinin yerleşim yerlerinden biridir. Bununla birlikte Şavşeti bölgesinde Satleli, Sinkoti, Tsihisdziri gibi yerler orta çağ boyunca daha önemli yerleşmelerdi. Nitekim sonradan mahallesi haline getirilen Satleli (Söğütlü) dışında Şavşat kasabasında tarihsel bir yapı da bulunmamaktadır.

Şavşat kasabasındaki en önemli tarihsel yapı, Şavşat Kalesi olarak da adlandırılan Satleli Kalesi’dir. Satleli aslında eski bir yerleşimdi ve bir de kalesi vardı. Satleli’nin adı 1925’te Söğütlü olarak değiştirildi; ancak köy daha sonra Şavşat kasabasının bir mahallesi haline getirildi. Satleli Kalesi bundan dolayı Şavşat Kalesi olarak da adlandırılır oldu. Şavşat kasabasının iki kilometre dışında, iki akarsuyun birleştiği yerde bulunan Şavşat Kalesi 9. yüzyılda Gürcü kralı I. Adarnase tarafından yaptırılmıştır. Moloz taş ve kireç harcından inşa edilmiş olan yapı orta ölçekli (80 x 70 m) bir kaledir. Kalenin 15 metre yüksekliğinde bir kulesi vardır. Kale Şavşat bölgesinin en önemli kalelerinden biri sayılır.

Şavşat ilçesinde ayrıca iki kilise kalıntısı bulunmaktadır. Söğütlü (Satleli) mahallesindeki bazilika tipi kilise 9-10. yüzyılda inşa edilmiştir. Günümüzde bir büyük ölçüde ayaktadır. Satle Kilisesi olarak bilinen yapı Himşiaşvililerin ikametgâhının batısında, Himşiaşvili ailesinin mezarlığında yer alır. İkinci kilise ise Şavşat Kalesi içindedir.

Ayrıca Şavşat ilçesine bağlı cevizli köyü içerisinde Tibet Kilisesi yer almaktadır. Tibet kilisesi 899-914 yılları arasında bölgeye hakim olan Bagratlı Prenslerinden Aşot Koukhi döneminde yaptırıldığı bilinmektedir. Yontma taştan yapılmış dört yüzeyden ibaret olan çatısının her yüzeyinde “Koç heykeli” bulunmaktadır. İç mekânda “Havari” figürleri mevcuttur. Düzgün taş işçiliği ve bitkisel plastik süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Tek nefli yapıdan geriye yıkıntıları kalmıştır. Kale mevkiinde 2013 yılında yapılan arkeolojik kazılar sırasında temizlenip restore edilmiştir.

Küçük bir yerleşme olan Şavşat 2015 yılında Cittaslow kapsamına alındı ve Türkiye'nin sakin şehirleri arasında yer aldı.